Kanundaki Maddesi:
5237 Sayılı Türk
Ceza Kanunu madde 188
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri
ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, on
yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile
cezalandırılır. (Ağır Ceza Mahkemesi)
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı
fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu
ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı,
Türkiye'de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama
sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
(3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri
ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına
veren, (Eklenmiş İbare) sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden,
bulunduran kişi, beş yıldan on beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar
adli para cezası ile cezalandırılır. (Ağır
Ceza Mahkemesi)
(4) Uyuşturucu (Eklenmiş İbare) veya uyarıcı maddenin eroin, kokain, morfin veya
baz morfin olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı
oranında artırılır.
(5) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen
suçların, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde
işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(6) Üretimi resmi makamların iznine veya
satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu
veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar
hükümleri uygulanır. (Eklenmiş İbare)
Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.
(7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki
doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve
ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden,
imal eden, satan, satın alan, (Eklenmiş İbare) sevk eden, nakleden, depolayan
veya ihraç eden kişi, dört yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne
kadar adli para cezası ile cezalandırılır. (Ağır
Ceza Mahkemesi)
(8) Bu maddede tanımlanan suçların
tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe,
hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya
ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek
ceza yarı oranında artırılır.
Gerekçesi:
Bu maddede, uyuşturucu veya uyarıcı
maddelerin imal ve ticareti suçuna ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Burada
uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin nelerden ibaret bulunduğu tanımlanmadığı
gibi, bunların teker teker gösterilmesi yoluna da gidilmemiştir. Bunun nedeni,
uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ve aynı etkiyi yapan ilâç ve sentetiklerin
kötüye kullanılmalarının yaptırım altına alınarak güçlü bir sosyal savunmanın
sağlanmasıdır. Böylece, psikotrop madde olarak, uyuşturucu veya uyarıcı etkisi
yapan ve kişilerde bağımlılık meydana getiren bütün maddelerin, bu suçun
konusunu oluşturacağı kabul edilmiştir.
Maddenin birinci fıkrasında, uyuşturucu veya uyarıcı
maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç
edilmesi, suç olarak tanımlanmıştır. Bu suç, bir kazanç elde etmek için
işlenmektedir. Ancak, çoğu zaman bu suçun işlenmesi suretiyle ne kadar kazanç
elde edildiği belirlenemediği gibi, elde edilen kazancın müsaderesi de mümkün
olamamaktadır. Bu nedenle, söz konusu suçun işlenmesi dolayısıyla, hapis
cezasının yanı sıra, adlî para cezasına da hükmedilmesi uygun görülmüştür.
İkinci fıkrada, uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarıyla
ilgili olarak bir milletlerarası ceza hukuku kuralına yer verilmiştir. Buna
göre, uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal
olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda
hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde
ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup
edilecektir. Türkiye’den yapılan uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı, karşı
ülke açısından ithal oluşturmaktadır. Bu ülkede uyuşturucu veya uyarıcı madde
ithali nedeniyle yargılama yapılması veya bir cezaya mahkûm olunması,
Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yargılama
yapılmasına engel teşkil etmemektedir. Böylece, uyuşturucu veya uyarıcı madde
imal veya ticareti suçlarıyla ilgili olarak non bis in idem kuralına
milletlerarası sahada geçerlilik tanınmamıştır. Ancak, Türkiye’den yapılan
uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı karşı ülke açısından ithal oluşturduğu
için, bu ülkede yapılan yargılama sonucunda mahkûm olunan hapis cezasının
kurumda infaz edilen kısmının, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı
dolayısıyla yapılan yargılama sonucunda mahkûm olunan hapis cezasından mahsup
edilmesi gerekmektedir.
Üçüncü fıkrada, uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretine
ilişkin çeşitli fiiller, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır. Buna göre;
uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke
içinde satışı, satışa arzı, başkalarına verilmesi, nakli, depolanması ya da
kazanç amacıyla satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması, bir ve
ikinci fıkralara göre ayrı bir suç oluşturmaktadır. Bu suç dolayısıyla da, bir
ve ikinci fıkralarda tanımlanan suçlarda olduğu gibi, hapis cezasının yanı sıra
adlî para cezası öngörülmüştür.
Maddenin dördüncü fıkrasına göre, uyuşturucu maddenin
eroin, kokain, morfin veya bazmorfin olması, bir ve üçüncü fıkralarda
tanımlanan suçların konu bakımından nitelikli unsurunu oluşturmaktadır ve bu
fıkralara göre verilecek cezaların artırılmasını gerektirmektedir.
Beşinci fıkraya göre, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal
veya ticareti suçlarının suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti
çerçevesinde işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezaların
artırılması gerekmektedir. Dikkat edilmelidir ki, bu durumda, suç işlemek
amacına yönelik örgüt teşkil etmekten, kurulmuş örgütü yönetmekten, bu örgüte
üye olmaktan dolayı ayrıca cezaya hükmedilmelidir.
Maddenin altıncı fıkrasında, uyuşturucu veya uyarıcı
madde imal ve ticareti suçlarına ilişkin olarak yukarıdaki fıkralarda yer alan
bütün hükümlerin, üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip
tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde
etkisi doğuran her türlü madde açısından da uygulanacağı kabul edilmiştir.
Yedinci fıkraya göre, uyuşturucu veya uyarıcı etki
doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve
ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddenin ülkeye sokulması,
imal edilmesi, satılması, satın alınması, nakledilmesi, depolanması veya ihraç
edilmesi, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır. Dikkat edilmelidir ki, bu suçun
konusu, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan maddelerdir ve
bunlar uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmazlar; ancak bu maddelerin ithal ve
imalinin resmi makamların iznine bağlı olması gerekir. Söz konusu suç, seçimlik
hareketli bir suçtur ve bu seçimlik hareketlerden birinin gerçekleşmesiyle suç
oluşacaktır. Ancak bunlardan birkaçının bir olayda gerçekleşmesi hâlinde bir
suçun işlendiğini kabul etmek gerekir.
Maddenin son fıkrasında, bu maddede tanımlanan suçların
tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe,
hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya
ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi, bu suçların kişi
bakımından nitelikli unsuru olarak kabul edilmiştir ve verilecek cezaların bu
hükme göre artırılması gerekmektedir.
Yazan Av. Dursun UYSAL